Het heeft even geduurd maar dan heb je ook wat. Eindelijk is bij het Rudolf Steiner Verlag de langverwachte herdruk verschenen van de ‘Zeitgeschichtliche Betrachtungen’ van Rudolf Steiner (oorspronkelijk GA 173 en 174, nu GA 173 a-c). Het gaat hierbij om 24 voordrachten, gehouden in Dornach tussen 4 december 1916 en 30 januari 1917, midden in de Eerste Wereldoorlog dus. Daarin bespreekt hij uitgebreid de politieke en militaire gebeurtenissen van die dagen én hun voorgeschiedenis.
In Dornach werd in die tijd, voorzover mogelijk, doorgewerkt aan het Eerste Goetheanum, door mensen uit 17 verschillende landen. Die waren natuurlijk allemaal op hun eigen manier betrokken bij de historische gebeurtenissen van die dagen. Het is dan ook begrijpelijk dat na de eerste voordracht van 4 december, die oorspronkelijk als losse voordracht bedoeld was, Rudolf Steiner werd verzocht dit actuele thema voort te zetten. Iets wat hij graag deed, omdat hij het belangrijk vond dat mensen tot een gezond oordeel over deze gebeurtenissen zouden komen. Dat leidde tot de langste voordrachtenreeks die Steiner ooit hield, die slechts tot een einde kwam, omdat Steiner voor voordrachten naar Duitsland moest vertrekken.
Maar het is ook begrijpelijk, dat deze voordrachten aanleiding gaven tot verhitte gesprekken ’s avonds na afloop, tot en met verwijten van politieke partijdigheid aan het adres van Steiner. Deze verzocht de leden ter voorkoming van dit soort gedoe bij herhaling om de voordrachten niet mee te schrijven. Desondanks kwamen er notities en samenvattingen in omloop. De voordrachten waren uitdrukkelijk niet bedoeld als politieke voordrachten, in de zin van: partijkiezend, maar waren bedoeld als impuls tot objectieve oordeelsvorming over de oorlog en zijn achtergronden. Maar niet alle aanwezigen slaagden er in zich dit te blijven realiseren.

Voor ons in Nederland, ‘neutraal’ gebleven, lijkt de 1e Wereldoorlog misschien ver weg en lang geleden. Bij ons staat de 2e veel meer op de voorgrond. In de ons omringende landen ligt dat anders. En terecht. Het krachtenspel dat leidde tot 1914-1918 en bepalend was voor de politieke en economische verhoudingen na afloop, en dat door Rudolf Steiner in deze voordrachten concreet en uitvoerig wordt geschetst, speelt in onze tijd nog altijd een heel grote rol. Uiteraard wijst Steiner ook steeds weer op de meer geestelijke occulte achtergronden van het nationalisme en materialisme en van de wereldpolitiek.

Over zowel de inhoud van de voordrachten als over hun editie-geschiedenis zou nog veel te vertellen zijn, maar dat ga ik nu niet doen. Wel moet gezegd worden, dat de redacteuren, onder aanvoering van Alexander Lüscher, een geweldig karwei hebben geklaard. Dat blijkt al uit de volgende kwantitatieve feiten:

• alle voordrachten zijn grondig doorgezien en vergeleken met het beschikbare materiaal 
• er is een inleiding van zo’n 70 pagina’s, verdeeld over de 3 delen
• deel 3 bevat een verzameling uitvoerige bijlagen met documentatie: o.a. Steiners notities, politieke en militaire stukken en teksten uit die jaren
• de Hinweise achterin zijn enorm uitgebreid, bijv. om de huidige lezer meer feitelijke context te geven en bronnen van citaten te vermelden
• er zijn een 10-tal losse kaarten bijgevoegd, zowel door Rudolf Steiner getekende en genoemde kaarten als weergaves van de toen wisselende politieke en militaire invloedssferen. 

Rudolf Steiner: Zeitgeschichtliche Betrachtungen
Gesamtausgabe 173
a. Wege zu einer objektiven Urteilsbildung. 628 p. (Hinweise vanaf p. 269)
b. Das Karma der Unwahrhaftigkeit 522 p. (Hinweise vanaf p. 295)
c. Die Wirklichkeit okkulter Impulse 638 p. (Aanhangsels vanaf p. 257; Hinweise vanaf p. 493)
Dornach : Rudolf Steiner Verlag, 2010
ISBN 978-3-7274-1731-3
€ 130,00